این روزها به‌دلیل مشکلات اقتصادی، بحران کرونا، رعایت فاصله اجتماعی و دوری از دوستان و خانواده، خندیدن شاید سخت‌تر از همیشه شده باشد. خنده که روزی بر هر درد بی‌درمان دوا بود؛ حالا خودش به گوهری کم‌یاب تبدیل شده است و به‌سختی می‌توانیم آن را بر لب دیگران ببینیم. به مناسبت روز جهانی خنده در این مطلب از استارتاپت قصد داریم درمورد یوگای خنده و تاثیر آن در سلامتی، بیشتر صحبت کنیم.
روز جهانی خنده چه روزی است؟
در تقویم جهانی، اولین یکشنبه ماه می هر سال، به نام روز جهانی خنده نام‌گذاری شده است. اولین بار دکتر مادان کاتاریا (Madan kataria) بنیانگذار «یوگای خنده» در یازدهم ژانویه سال ۱۹۹۸، این حرکت را برای صلح جهانی و دوستی از راه خنده آغاز کرد. یوگای خنده که از بمبئی هند آغاز شد، خیلی‌زود مورد استقبال تعداد بیشماری از افراد در سراسر جهان قرار گرفت و اکنون بیش از ۶ هزار باشگاه خنده در ۱۰۵ کشور جهان افتتاح شده است.
با توجه به تاثیر خنده در سلامت جسمی و روحی و همچنین ایجاد آگاهی عمومی برای پیوند برادری و دوستی مردم سراسر جهان، این روز در تقویم جهانی به ثبت رسید و اولین یکشنبه ماه می به‌عنوان روز جهانی خنده نام‌گذاری شد.
یوگای خنده چیست؟
یوگای خنده که در واقع ترکیبی از خنده و تکنیک‌های تنفسی یوگا است، در سال ۱۹۹۵ توسط دکتر مادان کاتاریا مشهور شد. دکتر کاتاریا در هند، با توجه به فواید خنده بر سلامت جسمی و روحی و همچنین بر پایه مطالعاتی که از سال‌های ۱۹۶۰ آغاز شده بود؛ تصمیم گرفت خنده را به‌عنوان یک راه درمانی مطرح کند.
دکتر کاتاریا به‌همراه همسرش که مربی یوگا بود، تمریناتی را طراحی کرد که ضمن حرکات کششی و تنفسی یوگا، با خنده همراه بود. او این تمرینات را از پارک جلوی منزلش و به‌همراه افرادی که برای ورزش به پارک می‌آمدند، شروع کرد و به‌این‌ترتیب، اولین باشگاه خنده را افتتاح کرد.
کم‌کم تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر شد و کلاس‌های یوگای خنده راه افتاد. نتایج کلاس‌های یوگای خنده، به‌قدری مثبت بود که بیش از پنج هزار انجمن و باشگاه خنده در همان سال‌های اول، در سراسر جهان افتتاح شد.
امروزه از یوگای خنده در مدارس، پرورشگاه‌ها، زندان‌ها، بیمارستان‌های روانی و خانه‌های سالمندان استفاده می‌شود که نتایج خوبی هم در پی داشته است.
دکتر کاتاریا هدف خود را از ترویج انجمن یوگای خنده اینگونه بیان می‌کند:
یوگای خنده یک شوخی نیست، بلکه تمرینی است برای سلامت جسمی و روحی. هدف ما از تاسیس باشگاه بین‌المللی یوگای خنده، تشکیل اجتماعی از مردم جهان است که به معجزه عشق و خنده باور دارند.
دکتر مادان کاتاریا
یوگای خنده چگونه انجام می‌شود؟
یوگای خنده تمرینی با تکنیک‌های تنفسی یوگا و خنده داوطلبانه طولانی است. بر مبنای این روش، خنده داوطلبانه مزایای فیزیولوژیکی و روانی مشابه با خنده واقعی دارد.
یوگای خنده معمولا به‌صورت گروهی، با تماس چشمی و بازیگوشی بین شرکت‌کنندگان انجام می‌شود که اغلب اوقات این خنده عمدی، به خنده واقعی تبدیل می‌شود و به همه سرایت می‌کند.
به اعتقاد دکتر کاتاریا، ما بزرگترها برای خندیدن از معیارهای قضاوتی برای تشخیص چیزهای خنده‌دار و غیرخنده‌دار استفاده می‌کنیم؛ اما بچه‌ها با تمام وجود و از درون خود می‌خندند. یوگای خنده چیزی نیست جز همین سرخوشی کودکانه.
فواید خندیدن و یوگای خنده چیست؟
تحقیقات زیادی درمورد خنده و تاثیر آن بر سلامت جسم و روان صورت گرفته که نتایج اغلب این تحقیقات، کاملا مثبت بوده است؛ تا جایی‌که امروزه حتی برای برخی از بیماری‌ها، روش «خنده درمانی» تجویز می‌شود. اما متاسفانه هنوز هم، باور این موضوع برای بسیاری از ما دشوار است که تنها چند دقیقه خندیدن، چگونه می‌تواند بیماری‌ها را از ما دور کند. بیایید ببینیم خنده چگونه دردهای بی‌درمان را دوا می‌کند.
۱. تاثیر خنده روی استرس و اضطراب
این روزها استرس و نگرانی، به جزئی از زندگی ما تبدیل شده و کمتر شخصی را می‌بینید که خیالش از آینده آسوده باشد. همین اضطراب، وضعیت ترشحات هورمونی بدن را تغییر داده و بیماری‌های جسمی و روحی به‌وجود می‌آورد. اما خندیدن، باعث ترشح هورمون‌های آدرنالین و نورآدرنالین در خون می‌شود و سطح هورمون کورتیزول را کاهش می‌دهد. در نتیجه موجب کاهش فشارهای روزمره شده و استرس را تا حد زیادی کنترل می‌کند.
۲. تاثیر خنده روی افسردگی
احتمالا افرادی را دیده‌اید که به‌دلیل برخی مشکلات، حس شادابی و نشاط در چهره‌شان دیده نمی‌شود. اما خندیدن باعث ترشح هورمون‌های اندورفین و آنکفالین در خون می‌شود که این هورمون‌ها، حس شادابی و سرخوشی را در افراد به‌وجود می‌آورند.
۳. تاثیر خنده روی دیابت
دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سراسر جهان است. دانشمند ژاپنی به نام موراکامی که درمورد تاثیر خنده بر دیابت تحقیق کرده است، تایید می‌کند که خنده تا حدودی باعث کاهش سطح قند خون می‌شود. موراکامی در این تحقیق، ۲۳ ژن را شناسایی کرده است که در اثر خنده فعال می‌شود.
همان‌طور که گفتیم، خنده باعث کاهش سطح کورتیزول در بدن می‌شود. کورتیزول که به هورمون استرس هم مشهور است، با تاثیر بر تولید انسولین در لوزالمعده، باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. در نتیحه خندیدن با کاهش سطح کورتیزول، به کاهش قند خون هم کمک می‌کند.
۴. افزایش میزان اکسیژن در خون
از آنجایی‌که یوگای خنده معمولا با تمرین‌های کششی و تنفسی همراه است، به تنفس عمیق‌تر و بهتر شش‌ها کمک می‌کند؛ در نتیجه کار خون‌رسانی در بدن، بهتر انجام می‌شود. این امر مانند فیزیوتراپی قفسه سینه عمل می‌کند و به بهبود افرادی که به‌دلیل کشیدن سیگار یا بیماری‌های تنفسی مثل برونشیت، دچار انسداد مجاری تنفسی هستند؛ کمک می‌کند.
رسیدن اکسیژن بیشتر به مغز، باعث فعالیت بهتر مغز و رسیدن اکسیژن بیشتر به بدن، موجب افزایش شادابی و انرژی فرد می‌شود.
۵. تاثیر خنده روی زندگی معلولان
جالب است بدانید که تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که خنده، باعث تقویت توانایی‌های حرکتی به‌خصوص در زمینه قابلیت‌های گفتاری در معلولان است. همچنین استفاده از برنامه‌های این چنینی در مدارس استثنائی، باعث می‌شود کودکانی که از لحاظ بینایی یا شنوایی دچار مشکل هستند؛ نگاه مثبتی به زندگی پیدا کنند.
در کشورهای هند و فرانسه، به برگزاری این برنامه‌ها توجه خاصی می‌شود و معمولا در آسایشگاه‌های معلولین و مدارس استثنائی، دو تا سه جلسه در هفته از خنده درمانی استفاده می‌کنند.
۶. تاثیر خنده روی کاهش درد
شاید برای شما هم جالب باشد که خنده یکی از قوی‌ترین مسکن‌های طبیعی باشد که هیچ عوارضی هم برای شما به‌دنبال نخواهد داشت. تحقیقاتی که روی بیماران مبتلا به روماتیسم انجام شده، نشان می‌دهد که خندیدن باعث ترشح اندورفین در بدن می‌شود و در مدت‌زمان کمی می‌تواند درد را تسکین دهد.
یکی از دلایلی که در زمینه خنده درمانی و تاثیر آن روی بیماری‌های دردناک، تحقیقات زیادی انجام می‌شود؛ همین خاصیت تسکین‌دهندگی خنده است.
چگونه یوگای خنده را تمرین کنیم؟
خب حالا که به مزایای یوگای خنده پی بردیم، بیایید برخی از تمرین‌های یوگای خنده را انجام دهیم و ببینیم می‌تواند حال‌مان را بهتر کند؟
۱. دست زدن
معمولا یوگای خنده با گرم‌کردن شروع می‌شود. یکی از راه‌های افزایش انرژی و حرارت بدن، دست‌زدن است. سعی کنید دست‌ها را موازی هم قرار دهید و با شمردن ۱، ۲، ۳ دست‌ها را به هم بزنید. دست‌های خود را به چپ و راست تاب بدهید و همزمان، نفس‌های عمیق بکشید. هنگام دست‌زدن می‌توانید به اطراف حرکت کنید.
۲. خنده شیر
تمرین خنده شیر معمولا برای کشش و گرم‌کردن عضلات صورت و گلو انجام می‌شود. در این تمرین باید مثل یک شیر ژست بگیرید، زبان‌تان را بیرون بیاورید، دست‌ها را مانند پنجه شیر بالا بیاورید، دقیقا مثل شیر غرش کنید و از ته دل بخندید.
۳. تنفس عمیق
هرچه بتوانید عمیق‌تر نفس بکشید، می‌توانید عمیق‌تر هم بخندید.
در این تمرین، دست خود را روی دیافراگم بگذارید که دقیقا زیر دنده‌ها قرار دارد. سپس از طریق بینی، نفس عمیق بکشید (هنگام دم تا ۴ شماره بشمارید) و دیافراگم را منقبض کنید. سپس از طریق دهان، نفس را بیرون دهید و هنگام بازدم از ته دل بخندید. (هنگام بازدم هم تا ۴ شماره بشمارید)
۴. خنده گروهی
معمولا خنده مسری است. وقتی یکی در جمع شروع به خنده می‌کند، ناخودآگاه اطرافیان را هم به خنده وادار می‌کند؛ پس می‌توانید از این مزیت استفاده کنید و خنده گروهی را تمرین کنید. مثلا دور هم بشینید، به یکدیگر نگاه کنید و تا سه شماره بشمارید، سپس همه با صدای بلند بخندید.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
طی ۲۰ سالی که از نام‌گذاری اولین یکشنبه ماه می به‌عنوان روز جهانی خنده می‌گذرد، تحقیقات زیادی در زمینه خنده درمانی و یوگای خنده انجام شده است.
سباستین گندری (Sebastien Gendry) یکی از محققانی است که در این زمینه پژوهش‌های زیادی را انجام داده است. گندری می‌گوید به‌طور کلی، یوگای خنده از طریق پنج روش روی سلامتی افراد تاثیر می‌گذارد که عبارتند از:
- جسمی: خنده باعث آرام شدن بدن و انرژی بیشتر آن می‌شود، همچنین سطح استرس و درد را کاهش می‌دهد.
- ذهنی: یوگای خنده باعث بازشدن ذهن و راحت‌تر فکرکردن می‌شود.
- احساسی: افرادی که یوگای خنده انجام می‌دهند، بعد از مدتی احساس می‌کنند که راحت‌تر می‌توانند احساسات‌شان را کنترل کنند.
- اجتماعی: خنده‌رویی یکی از ویژگی‌های جذاب افراد است. معمولا خندیدن باعث ارتباط نزدیک‌تر افراد و برقراری روابط اجتماعی بهتر می‌شود.
- روحی: خنده عزت نفس را زیاد می‌کند و باعث می‌شود اعتماد و آرامش درونی بیشتری داشته باشید.
همچنین بسیاری از مدیران و کارآفرینان به این نتیجه رسیدند که از طریق انجام بازی و فعالیت‌های سرگرم کننده در محیط کار، ضمن حفظ روحیه و نشاط کارکنان، می‌توانند بازده کاری را هم افزایش دهند. پس می‌توانیم از یوگای خنده در محیط کاری هم بهره‌مند شویم.