در چند دهه اخیر با پیشرفت چشم‌گیر در زمینه فناوری‌های دیجیتال، این ترس در انسان‌ها به‌وجود آمده که مبادا امنیت شغلی‌شان توسط تکنولوژی‌هایی مثل هوش مصنوعی در موضع خطر قرار بگیرد. اگر به تجهیزات و ماشین‌هایی که در چند سال اخیر راه‌اندازی شده‌اند نگاهی بیاندازیم؛ متوجه می‌شویم که ترس برخی افراد از پیشرفت برنامه نویسی هوش مصنوعی به هیچ‌وجه نامعقول نیست.
امروزه ماشین‌ها مانند انسان‌ها می‌توانند تحت آموزش قرار بگیرند و حالا دیگر ماشین‌ها وظایفی را انجام می‌دهند که تا چند سال پیش تصور می‌شد که فقط توسط ذهن انسان قابل‌درک است. بنابراین چاره‌ای جز این نداریم که بپذیریم هوش مصنوعی درحال ایجاد تغییراتی در دنیای انسان‌ها است.
فناوری هوش مصنوعی قدم‌های نخست خود را برمی‌دارد اما باید توجه کرد که با گسترش تمدن بشری، دانش انسان‌ها در این زمینه به‌طور تصاعدی بیشتر خواهد شد. در حال حاضر می‌توان ردپای هوش مصنوعی را در زمینه‌هایی مثل خودروهای بدون سرنشین، هواشناسی و هوانوردی مشاهده کرد. اما این فناوری، توانایی آن را دارد که به‌سرعت خود را با هر صنعت دیگری تطبیق دهد.
در این مطلب از استارتاپت، قصد داریم به تکنولوژی هوش مصنوعی بپردازیم و فرصت‌های شغلی برنامه نویسی را در این زمینه بررسی کنیم. در ادامه به پنج مورد از مهارت‌هایی اشاره می‌کنیم که یک برنامه نویس برای ورود به حوزه هوش مصنوعی، نیازمند آن‌ها است.
فرصت‌های شغلی در زمینه برنامه نویسی هوش مصنوعی
فرصت‌های شغلی برنامه نویسی هوش مصنوعی در آینده به‌شکل چشم‌گیری افزایش خواهد داشت.
ماشین‌های مجهز به هوش مصنوعی، وظایف خود را آن‌چنان باقدرت پیش می‌برند که حتی حرفه‌ای‌تربن انسان‌ها هم نمی‌توانند با آن‌ها رقابت کنند. پس بدون‌شک، پیشرفت تکنولوژی برای امنیت شغلی آن دسته از افراد که در صنعت وظایف ساده و کوچکی را برعهده دارند، خطری جدی تلقی می‌شود.
با این وجود نباید تصور کرد که هوش مصنوعی درحال تخریب جامعه انسانی است. در آینده‌ای نه‌چندان دور، ماشین‌های مجهز به هوش مصنوعی موقعیت‌های شغلی بسیاری در زمینه برنامه نویسی، مهندسی داده و طراحی مکانیکی ایجاد خواهند کرد. سازمان‌های معتبر پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۱۳۰ میلیون شغل مرتبط با هوش مصنوعی در جهان ایجاد خواهد شد.
شما به‌عنوان یک برنامه نویس باید بدانید که با گسترش کاربرد فناوری هوش مصنوعی، مهارت‌تان می‌تواند بر تمام مشاغل دیگر پیشی بگیرد. با نگاهی دقیق متوجه خواهید شد که در زمینه مشاغل مرتبط با هوش مصنوعی، عرضه هنوز بسیار کمتر از تقاضا است و به‌همین‌دلیل، در حال حاضر فرصت‌های شغلی فراوانی در انتظار برنامه نویسان است.
اقتصاد دنیا با سرعت زیادی درحال حرکت است، بنابراین اگر به‌روز نباشید، ممکن است از این حرکت باز بمانید. پس باید سعی کنید که مشاغل جدید در زمینه هوش مصنوعی را بشناسید و مهارت‌های متناسب با آن‌ها را به‌دست آورید تا بتوانید سرعت‌تان را بالا ببرید و همگام با پیشرفت جهانی به جلو حرکت کنید.
مشاغل تحت تاثیر هوش مصنوعی در آینده
بسیاری از افراد، گمان می‌کنند که هوش مصنوعی قرار است تمام مشاغل را تصاحب کند و همه‌ی انسان‌ها را خانه‌نشین کند؛ اما این تصور نادرست است.
دنیا قرار است به کمک هوش مصنوعی به‌شدت تغییر کند، بنابراین این تکنولوژی به‌کار گرفته می‌شود تا بتواند به نیروی کار امروز کمک کند. مشاغل نوین، امروزه درحال پیچیده‌ترشدن هستند؛ به‌همین‌دلیل نیاز به ابزارهای جدید و پیشرفته‌تر احساس می‌شود.
فناوری هوش مصنوعی و اتوماسیون، به‌وجود آمده‌اند تا کیفیت زندگی انسان را ارتقا دهند. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال ۲۰۲۰ به‌واسطه هوش مصنوعی، حدود ۱/۸ میلیون شغل در سطح جهان ایجاد شود. اما با این وجود هنوز هم بسیاری از افراد نگران امنیت شغلی خود هستند.
با توجه به هدف‌گذاری‌های انجام‌شده، به احتمال زیاد نقش انسان در مشاغل زیر، تا سال ۲۰۳۷ کنار گذاشته می‌شود و اتوماسیون جای آن را می‌گیرد:
- فناوری‌های ویدئویی جایگزین داوران ورزشی می‌شوند.
- دستگاه‌های الکترونیکی جایگزین دکه‌های روزنامه‌فروشی می‌شوند.
- تاکسی‌های اینترنتی به‌طور کامل جایگزین تاکسی‌های تلفنی می‌شوند.
- دستگاه‌های دریافت خودکار جای صندوق‌داران را می‌گیرند.
- در آژانس‌های مسافرتی از ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی استفاده می‌شود.
- روزنامه‌نگاران و خبرنگاران جای خود را به ربات‌های هوشمند می‌دهند.
- کارگران خط مونتاژ در کارخانه‌ها جای خود را به ربات‌های اتوماتیک می‌دهند.
همان‌طور که گفته شد، مشخص است که تمام مشاغل به وسیله هوش مصنوعی، دست‌خوش تغییر می‌شوند؛ اما این تغییرات به‌گونه‌ای است که همواره یک همکاری میان انسان و ماشین وجود خواهد داشت. بنابراین برای مشاغلی مثل برنامه نویسی هوش مصنوعی، پیشنهادهای شغلی بسیاری وجود خواهد داشت.
گام اول برای شروع برنامه نویسی هوش مصنوعی
یک برنامه نویس باید دانش خود را به‌روز نگه دارد و از تمام ابزارها، فریم‌ورک‌ها و تکنولوژی‌های جدید اطلاع داشته باشد. با این وجود تردیدی نیست که اغلب برنامه نویس‌ها بر مهارت‌های جدید تسلط دارند و مشکلی با تغییر زمینه کاری نخواهند داشت.
بنابراین اگر تصمیم دارید که شروع به برنامه نویسی در زمینه هوش مصنوعی کنید، ابتدا باید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- آگاهی خود را در زمینه ترندهای تکنولوژی بالا ببرید و دید وسیع‌تری نسبت به مسئله هوش مصنوعی کسب کنید.
- نظریات اساسی هوش مصنوعی را بارها مطالعه کنید و درک عمیقی از آن‌ها به‌دست آورید.
- با انجام پروژه‌های کوچک، تجربه خود را بالا ببرید و با همه مشکلات احتمالی آشنا شوید.
مهارت‌های لازم برای برنامه نویسی هوش مصنوعی
در این قسمت، پنج مهارت ضروری برای برنامه نویسی هوش مصنوعی را به شما معرفی می‌کنیم:
۱. یادگیری ماشین یا ماشین لرنینگ (Machine Learning)
یادگیری ماشین موجب می‌شود که کامپیوترها باهوش‌تر عمل کنند.
شاید تا کنون بارها از خود پرسیده باشید که چه مکانیزمی در سایت «Netflix» یا «Sotify» وجود دارد که موجب می‌شود، فیلم‌ها و آهنگ‌های موردعلاقه‌تان توسط این شبکه‌ها به شما پیشنهاد داده شود و لیستهای پخش به شما ارائه شود که تا حد زیادی با سلیقه‌‌تان مطابقت دارد. در واقع این مکانیزم نمونه خوبی از یادگیری ماشین است.
در این فرآیند، پلتفرم‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، تلاش می‌کنند تا از طریق فیلم‌ها و موسیقی‌هایی که شما از آن‌ها بازدید می‌کنید؛ تا جای ممکن اطلاعات جامعی درمورد سلیقه و روحیه شما به‌دست آورند و بر اساس این اطلاعات، پیشنهادهایی را در اختیارتان قرار دهند. این ایده، پایه و اساس کاربرد یادگیری ماشین در بسیاری از سایت‌های مشابه است.
پیش از آن‌که در حوزه هوش مصنوعی قدم بگذارید، باید دانش خود را درمورد شبکه‌های عصبی و یادگیری ماشین ارزیابی کنید. برای کسب اطلاعات اولیه درمورد یادگیری ماشین، بهتر است درباره مباحث زیر تحقیق کنید:
- تابع ضرر در شبکه‌های عصبی چگونه کار می‌کند؟
- بهترین راه برای ساخت مدل‌های کاربردی و رسیدن به یک پاسخ کارآمد چیست؟
- اطلاعات پیش‌فرض در ماشین‌ها چه مزایا و معایبی دارند؟
۲. مهندسی نرم‌افزار (Software Engineering)
یک مهندس نرم‌افزار نیازهای کاربر را بررسی می‌کند و با استفاده از نتایج این بررسی، تلاش می‌کند که برنامه جدیدی را طراحی و تولید کند.
این پروسه می‌تواند شامل تحلیل طراحی، ساختاربندی و تست برنامه باشد؛ بدیهی است که همه این کارها بر اساس یک زبان برنامه نویسی مشخص انجام می‌گیرد.
یک مهندس نرم‌افزار پس از تسلط بر اصول یادگیری ماشین، می‌تواند مهارت‌های برنامه نویسی خود را در زمینه‌های زیر تقویت کند:
- استفاده از تکنیک‌هایی برای افزایش سرعت عملی در کدهای آزمایشی
- امتحان‌کردن راه‌های مختلف برای پیش‌پردازش، دریافت ورودی و پردازش خروجی از طریق مواجه‌شدن با مدل‌های مختلف
- تهیه نسخه پشتیبان برای مدل‌هایی در سطوح مختلف آموزش و یادگیری
- ایجاد زیرساخت‌های مناسب و پایدار برای کنترل پارامترهای بزرگ، آموزش‌دادن ماشین‌های پیچیده و دست‌یابی به روش‌های منظم‌تر
۳. تحلیل آماری (Statistics)
توانایی تحلیل آمار و داده‌های میدانی، برای مشاغل مختلف در زمینه هوش مصنوعی، مهارت اساسی محسوب می‌شود. بدون داشتن این مهارت، برای برنامه نویسی هوش مصنوعی با چالش‌های فراوانی مواجه خواهید شد. یک برنامه نویس در مورد تحلیل آماری باید به نکات زیر توجه داشته باشد:
- در بسیاری از موارد شما نمی‌توانید به‌صورت شهودی ورودی‌ها را شناسایی کنید و آن‌ها را تحت کنترل قرار دهید. در این مواقع باید بتوانید با استفاده از داده‌های میدانی، اغتشاشات و ورودی‌های مختلف را پیش‌بینی و اندازه‌گیری کنید تا زیرساخت‌های لازم را برای مهار آن‌ها فراهم کنید.
- در بسیاری از پروژه‌های هوش مصنوعی بهترین راه برای ارائه نتایج، تحلیل داده‌ها است.
۴. رهگیری داده‌ها (Data Munging)
در هر شاخه‌ای از هوش مصنوعی، بعد از تحلیل‌های آماری باید به رهگیری داده‌ها پرداخت تا بتوان با یک پیش‌بینی درست، برنامه کارآمدی را تولید کرد. به‌همین‌دلیل، این مهارت پایه و اساس برنامه نویسی هوش مصنوعی است.
برای آن‌که بتوانید میزان شاخص موفقیت مدل آزمایشی خود را بالا ببرید، باید ارتباط کمی و کیفی متغییرهای مختلف با یکدیگر را پیش‌بینی یا تعریف کنید. رهگیری داده در هوش مصنوعی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
«پیش‌پردازش داده‌ها» که شامل مراحل زیر می‌شود:
- ایجاد داده‌های اضافی با استفاده از اطلاعات شهودی
- ترمیم داده‌های از دست‌‌رفته
- مقایسه متقابل داده‌ها
«پس‌پردازش داده‌ها» که شامل مراحل زیر است:
- حذف متغییرهای نامطلوب
- مراقبت از متغییرهای مهم و ویژه
- یافتن منابع معتبر برای استخراج داده‌های دقیق و باکیفیت
۵. دیباگ‌کردن و بهینه‌سازی مدل‌ها (Debugging and Tuning Models)
مشکلات زیاد یک برنامه گاهی موجب آزار کاربر می‌شود و بعضی‌اوقات این مشکلات، ممکن است موجب کنار گذاشته‌شدن محصول شود. به‌همین‌دلیل، اشکال‌زدایی اهمیت فراوانی در برنامه نویسی دارد.
زمانی‌که برنامه‌ای دچار مشکل می‌شود؛ یک برنامه نویس به‌راحتی می‌تواند خطاهای موجود را بررسی کند، از طریق این خطاها متوجه مشکلات شود و علت آن‌ها را برطرف کند.
اما دیباگ‌کردن ماشین‌های مجهز به هوش مصنوعی، بسیار سخت‌تر از اشکال‌زدایی در برنامه نویسی است. در یادگیری ماشین، احتمالات فراوانی برای برنامه لحاظ می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، یافتن یک علت واضح و روشن برای خطاهای به وجود آمده، کار به‌شدت دشواری است.
پیش‌بینی‌ها و احتمالاتی که در یک برنامه یادگیری ماشین درنظر گرفته می‌شود، اغلب بر اساس اطلاعات شهودی است؛ به‌همین‌دلیل بیشتر خطاها، حاصل بروز خطا در پیش‌بینی احتمالات است.
باتوجه به سخت‌بودن اشکال‌زدایی در برنامه نویسی هوش مصنوعی، یک برنامه نویس باید تسلط بالایی بر روش‌های مختلف دیباگ‌کردن داشته باشد و بتواند جنبه‌های مختلف خطاهای موجود را درک کند.
شما باید بتوانید با درنظر گرفتن مدل خود، روش‌ها و پارامترهای مناسب را برای اجرای فرآیند سنجش پیدا کنید. ساخت و پیکربندی روش‌های درست آزمایش، به ارتقا مدل شما کمک فراوانی خواهد کرد.
در اغلب اوقات شما می‌توانید با درنظر گرفتن یک مدل ساده‌تر، کار خود را تا حد زیادی سرعت ببخشید. مدل‌های آماری که از طریق روش‌هایی مثل رگرسیون خطی و نزدیک‌ترین همسایگی به‌دست می‌آیند، در بسیاری از موارد تا ۸۰ درصد به سرعت‌یافتن کار شما کمک می‌کنند.
بعدها اگر تصمیم گرفتید که مدل خود را پیچیده‌تر کنید و خطاهای اضافی را در طراحی خود در نظر بگیرید؛ باید با استفاده از آزمایش‌های جدید، داده‌های بیشتری به‌دست آورید و داده‌های قدیمی را اصلاح کنید.
تحول مسیر شغلی با یادگیری برنامه نویسی در زمینه هوش مصنوعی
اگر به‌عنوان یک برنامه نویس قصد دارید که تغییری در مسیر شغلی خود ایجاد کنید، باید بدانید که مشاغلی که در زمینه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند؛ آینده بسیار درخشانی خواهند داشت.
به‌طور کلی فناوری هوش مصنوعی با سرعت سرسام‌آوری درحال پیشرفت است. این فناوری کمتر از ۲۰ سال عمر دارد اما در طول همین مدت، آن‌قدر پیشرفت داشته است که توانسته یک شاخه مستقل از مهندسی را به‌خود اختصاص دهد. به‌همین‌دلیل اگر در زمینه برنامه نویسی هوش مصنوعی مشغول به کار شوید، مطمئن باشید که هیجان، بخش جدایی‌ناپذیر کار شما خواهد بود.