جف بزوس و داستانِ ساختن بزرگترین فروشگاه اینترنتی دنیا توسط او، مورد تازه‌ای نیست، اما هم‌چنان راز موفقیت جف بزوس جذابیت دارد. در دوره‌ای که کسب و کارها روی رسیدن به جدیدترین و درخشان‌ترین ایده تمرکز شدیدی داشتند، آمازون جرات پیدا کرد که آینده خود را بر پایه یک سری اصول بنا نهد. این‌ها همان اصولی هستند که وقتی شرکت در سال ۱۹۹۷ به عموم عرضه شد، نوشته شدند.
ثروتمندترین فرد تاریخ، درباره خود چه می‌گوید؟
بزوس، که در حال حاضر با ثروت خالص ۱۳۰ میلیارد دلار، عنوان ثروتمندترین فرد تاریخ را کسب کرده‌است، به ندرت پیش آمده که از ایده‌آل‌هایی که همان ابتدا تعریف کرده بود، دچار انحراف شود. پس از کسب این عنوان، او قدرتمندانه در صنایع متعدد دیگری هم پا گذاشته است، از جمله این صنایع باید به سلامت و بهداشت و اکتشافات فضایی اشاره کرد. جف بزوس ، درباره ایده اولیه‌اش به برد استون (Brad Stone) نویسنده کتاب « بنگاه همه چیز فروشی، جف بزوس و دوران بلوغ آمازون» (The Everything Store: Jeff Bezos and age of Amazon) گفت:
«اگر بخواهم درباره چیزی که ما را از بقیه متمایز می‌کند، حقیقت را بگویم، می‌گویم ما به تمام معنا مشتری محور هستیم، به تمام معنا جهت گیری‌های بلند مدت داریم و دوست داریم که ابداع کنیم. خیلی از شرکت‌ها فاقد این چیزها هستند. چنین شرکت‌هایی بیشتر از آنکه روی مشتری تمرکز کنند، روی رقیبان‌شان متمرکز اند. همه‌ی آن‌ها می‌خواهند روی چیزهایی کار کنند که ظرف دو یا سه سال به سود دهی برسند و اگر طی این دو سه سال ایده‌شان کار نکرد، به سمت چیزهای دیگری حرکت می‌کنند. علاوه بر این اکثر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند که صرفا دنبال کننده باشند تا اینکه خودشان دست به ابداع بزنند. چون تصور می‌کنند دنبال کردن، روش امن‌تری است. اگر می‌خواهید حقیقت آمازون را کشف کنید، چیزی که گفتم درست همان خط مشی‌ای است که ما را از بقیه جدا می‌کند. تعداد کمی از شرکت‌ها پیدا می‌شوند که همه‌ی این سه عنصر را با هم داشته باشند.»
تمرکز روی اهداف بلند مدت همیشه سنگ بنای امپراتوری ذهنی بزوس بوده است. در ادامه با استارتاپت همراه شوید، تا به تعدادی از اصول کلیدی که او به کار گرفته است، بپردازیم تا با راز موفقیت جف بزوس آشنا شوید.
۱. دور و بر خود را با بهترین آدم‌های ممکن پرکنید
آمازون به داشتن فرآیندهای استخدام بسیار طولانی مشهور است. متقاضیان همکاری پیش از هر چیز باید در آزمون ورودی دانشگاه‌ها، نمره خوبی کسب کرده باشند. پس از آن باید به سؤالاتی مانند اینکه، « تعداد پمپ بنزین‌های موجود در آمریکا چندتاست؟» پاسخ دهند. انتظار نمی‌رود که جوابی که به این سؤالات داده می‌شود لزوما صحیح باشد، بلکه منظور از پرسیدن این سؤالات، ترویج مهارت‌های تفکر منتقدانه است.
جف بزوس می‌گوید:«هربار که فرد جدیدی را استخدام می‌کنیم، او وادار می‌شود که از نیروهای استخدامی بعدی بهتر عمل کند، به این ترتیب روی هم رفته کیفیت نیروهای استخدامی و متقاضیان همکاری، در کنار هم افزایش پیدا می‌کند.»
ارزیابی کارمندان به جای آنکه سالانه یا در فواصل ۳ یا ۴ ماهه انجام شود، در وقت درست خود و بی درنگ در همان زمان کار صورت می‌گیرد. نرم افزارهای ارزیابی این اجازه را به همکاران می‌دهد تا همدیگر را به صورت عمومی ارزیابی، تشویق یا حتی نقد کنند.
در نظر داشته باشد که فرآیند ارزیابی که برای همکارانتان پیاده سازی می‌کنید، بیشتر در همان زمان کار اجرا شوند و به موقع و شخصی‌سازی شده باشد. کارآفرینان، باید از دوستان مورد اعتماد و همتایان خود بخواهند تا در فواصل کوتاه و مرتب، بی‌پرده و صادقانه بازخوردهایی به آن‌ها ارائه دهند. از این راز موفقیت جف بزوس استفاده کنید.
۲. از اشتباهات‌تان درس بگیرید
آمازون معروف به این است که طی چندین دوره با شکست مواجه شده است. بزوس برای اینکه با ای‌بی(eBay) رقابت کند، نسخه فضای فروش مناقصه‌ای خودش را راه اندازی کرد، که البته شکست خورد. اما این عمل او، راه را برای شرکت‌های وابسته به آمازون هموار کرد. این شرکت‌ها به فروشندگان خصوصی اجازه می‌دهند که برای حراج کردن یا حتی اداره کردن تجهیزات فروش محصولاتشان، به سایت دسترسی داشته باشند.
همین اواخر هم تلفن همراه هوشمند جدید آمازون، با نام Fire phone ، به عنوان یک شاهکار تبلیغاتی به صورت گسترده مورد توجه قرار گرفت. نوآوری بدون شکست خوردن امکان پذیر نخواهد بود، هرچند ممکن است که همراه با این نوآوری سوء تفاهم‌هایی هم ایجاد شود، که اتفاقا بزوس در این باره چیزهایی مطرح کرده است. او این موضوع را به اندازه کافی مهم دید تا در ۱۴ اصل مدیریتی، تهیه شده در سایت آمازون، ذکر کند:
« مدیران واقعی در هر جایی دنبال ایده‌های نو می‌گردند و خود را به این جمله محدود نمی‌کنند که این ایده به درد این‌جا نمی‌خورد. وقتی دست به کار جدیدی می‌زنیم، باید بپذیریم که برای مدتی طولانی ممکن است درست درک یا شناخته نشود.»
درس گرفتن از اشتباهات، روشی ساده برای پند و عبرت گرفتن و سخت‌تر تمرین کردن است. وقتی که در حال کشمکش برای تصمیم گیری هستید و از خود می‌پرسید که باید چه کار کنید، داستان آمازون و شکست‌های بسیار آن را به یادتان بیاورید.
۳. مثل جف بزوس صرفه جویی کنید
البته صرفه جویی عملا مخالفت سیاست‌های توصیه‌شده برای کسب و کارهای بزرگ استاما بزوس از ابتدای کار آن را تمرین و توصیه کرده است. حتما عکسی را که این روزها معروف شده و در آن بزوس در گاراژ خانه‌اش، پشت یک میز نشسته است که از ضایعات یک در درست شده دیده اید. این موضوع وقتی جالب می‌شود که توجه کنیم در آن زمان، آمازون داشت به شکل عمومی فروش محصول انجام می داد. مشخص است که استفاده از آن درها در آن زمان ارزان‌تر تمام می‌شده، اما حالا بزوس مثل همیشه، آن‌ها را به عنوان نوعی نماد برمی‌شمارد.
امروزه نسخه پیشرفته‌تری از آن میزها هنوز در دفاتر مرکزی آمازون در شهر سیاتل آمریکا (Seattle city) مورد استفاده قرار می‌گیرند، و یک سری مجسمه‌های مینیاتوری از آن میزها به عنوان جایزه به کسانی که نوآوری‌هایی در جهت کاهش هزینه‌ها ارائه دهند، اعطا می‌شود. بزوس می‌گوید: «کارهای بزرگ را با چیزهای کوچک انجام دهید. کمبود و تنگنا، توانایی، خود اکتفایی و نوآوری را در شما پرورش می‌دهند. هیچ نکته‌ی مثبتی در زیاد کردن مبالغ اولیه، اندازه بودجه و هزینه‌های ثابت وجود ندارد.»
اشتباه نکنید، لزوما نباید الان بروید و چند میز بخرید که از درهای قدیمی درست شده باشند، بلکه هزینه‌های خود را وارسی کنید تا از میان‌شان، آن‌هایی را که ضروری نیست، کاهش دهید. شاید چیزی که در کوتاه مدت موجب آسایش و راحتی شما می‌شود، با گذشت زمان آسیبی جدی به شما وارد کند. این یک راز موفقیت جف بزوس است.
۴. راسخ و استوار بمانید
جف بزوس ، تنها در سال‌های اخیر در اجتماع ظاهر شده و توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده‌است. وگرنه پیش از آن، برای سال‌های متمادی در پشت صحنه، در سکوت مشغول کار بود و شخصیتش به گونه‌ای بود که ترجیح می‌داد، سرش را پایین بیاندازد و سخت سرگرم کارش باشد. حضور اخیر او در مجامع نشان از نوعی تکامل دارد. بزوس کاملا به این پی برده که برای ادامه دادن به توسعه و تطابق، مجبورید که به وفق یافتن با اطرافتان علاقه نشان دهید. این موضوع برای او، به معنای رسیدن به بینش وسیعی است که این امکان را فراهم می‌کند که بتوانید با ایجاد لرزش‌های کوچک، به نوسانی که در نظر دارید برسید. بزوس هیچگاه، بر سر نادیده گرفتن تجربیات و نظرات مشتریان خطر نمی‌کند و وقتی که پای نظر مشتری در میان باشد، گزینه دیگری را در کنار آن نمی‌بیند. زمانی، او تمام سهام یک فروشگاه را که از طریق ایمیل کار می‌کرد، به حالت تعلیق درآورد، دلیل این کار این بود که یکی از ایمیل‌هایی که مستقیما به خود او رسیده بود، واقعا شرم‌آور بود و نارضایتی مشتری را نشان می‌داد. همان یک ایمیل جرقه‌ی شروع تعمیرات اساسی در آن فروشگاه را زد.
همان‌طور که شخص جف بزوس در اصول مدیریت ذکر شده در سایت آمازون می‌نویسد؛ «مدیران باید متعهد باشند و نسبت به تعهداتشان سرسخت عمل کنند. آن‌ها نباید وجهه‌ی اجتماعی شرکت را به خطر بیاندازند. وقتی یک مدیر تصمیمی اتخاذ می‌کند، باید تمام و کمال آن را به اجرا درآورد.»
مواردی را که با به کارگرفتن بینش وسیع به آن رسیده‌اید، در یک لیست یادداشت کنید. چارچوب این موارد را تعیین کنید و در دسترس اجرا قرار دهید. این موارد را هرگز نباید به خطز بیاندازید. هر چیزی خارج از این لیست قابل تردید و مذاکره است.
۵. بزرگ فکر کردن را از جف بزوس یاد بگیرید
آمازون هیچ وقت بنا نبود که یک فروشگاه کتاب آنلاین یا حتی مثل حالا، یک جور خرده فروشی آنلاین باشد. در آن زمان، کتاب فروشی برای بزوس تنها به عنوان آسان‌ترین راهی که می‌شد از طریق آن در بازار آنلاین قدم نخست را گذاشت، اهمیت داشت. همین وضع در مورد خود آمازون هم بود، یعنی آمازون برای بزوس چیزی بیشتر از یک شروع نبود. در سال ۲۰۰۰، او به شکل محرمانه، شرکت بلو آوریجین (Blue Origin) را پایه گذاری کرد. این شرکت که در زمینه اکتشافات فضایی فعال بود، او را به آرزوی دیرینه‌اش می‌رساند. بزوس از مدت‌ها پیش نه تنها به اکتشاف در فضا فکر می‌کرد، بلکه دغدغه این را داشت که سیاره‌ی دیگری به عنوان گزینه پشتیبان زمین، برای مهاجرت پیدا کند.
درباره رویاهایتان و همین طور ابزارهای رسیدن به آن‌ها خوب فکر کنید و آن را با یکجا نشستن برای اینکه بالاخره یک راه ساده پیدا کنید، اشتباه نگیرید. حال که با راز موفقیت جف بزوس آشنا شدید می‌توانید مسیر خود را راحت‌تر طی کنید.