کسب‌وکار یک واژه ساده اما پر از پیچیدگی است و بخش‌های زیادی در زیرمجموعه آن قرار می‌گیرند. مدیران کسب‌وکار باید روی بخش‌های مختلف آن نظارت داشته باشند تا بتوانند شرکتشان را در مسیر درست پیش ببرند. ارزیابی ریسک یکی از بخش‌های مربوط به سلامت و امنیت محیط کاری است که مدیران در اداره کسب‌وکار خود نباید از آن غافل شوند. اما چه مواردی در ارزیابی ریسک دخیل هستند و یک مدیر برای این کار باید به چه موضوعاتی توجه داشته باشد؟ استارتاپت اینجاست تا پاسخ این سوالات را به شما ارائه دهد پس با ما همراه باشید.
تعریف ارزیابی ریسک و چگونگی اجرای آن
ارزیابی ریسک به فرآیند شناسایی، شناخت و سنجیدن خطرات احتمالی موجود در محیط کسب‌وکار و روند اداره روزمره شرکت گفته می‌شود. پس از مشخص شدن خطر باید اقدامات لازم برای کنترل آن تدارک دیده شود تا امنیت کارکنان و شرکت تضمین شود. اطمینان یافتن از امنیت محیط کار برای کارکنان و وجود تجهیزات مطمئن برای کار را می‌توانیم در این زمینه مثال بزنیم.
برای اجرای موفق فرآیند ارزیابی ریسک باید مراحل زیر را پشت سر بگذارید:
- شناسایی خطرات – در هنگام کار، چه چیزهایی میتواند به کارکنان آسیب برساند
- شناسایی افراد تحت خطر – کارکنانی که به سبب خطرات شناسایی شده، بیشتر در معرض ریسک و خطر قرار دارند
- سنجش سطح ریسک – تصمیم گرفتن در این مورد که احتمال خطر تا چه حد است و اعمال تغییرات به منظور جلوگیری از آن
شناسایی خطرات کلیدی
به منظور انجام صحیح ارزیابی ریسک در وهله اول باید خطرات احتمالی در شرکت را شناسایی کرد. بهترین روش کار این است که به تمام بخش‌های محیط کاری سر زده و در صورت مشاهده هر موردی که ممکن است خطر آفرین باشد آن را یادداشت کنید. این خطرات می‌توانند مربوط به زیرساخت، فرآیندهای کاری یا موادی باشد که از آنها استفاده می‌شود، موادی که ممکن است باعث مجروح شدن کارکنان شود یا اینکه به سلامتی آنها آسیب بزند.
چند مثال برای خطرات احتمالی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- قرار گرفتن در معرض ولتاژ بالای تجهیزات یا ماشین‌آلات
- پخش بودن کابلهای کامپیوتر در کف دفتر
- لغزنده بودن کف فروشگاه یا یک بخش از شرکت
- روشنایی ضعیف در انبارهایی که اقلام فراوان یا سنگینی در آن نگهداری می‌شود
- استفاده از مواد شیمیایی سمی در شرکت یا کارخانه
برای شناسایی خطرات بد نیست نگاهی هم به دستورالعمل استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات یا مواد شیمیایی مورد استفاده شرکت داشته باشید تا از خطرات احتمالی کار با آنها آگاه شوید زیرا ممکن است متوجه وجود خطر در این زمینه نباشید.
شناسایی افراد تحت خطر
علاوه بر شناسایی خطرات، شناسایی افرادی که ممکن است تحت تاثیر آن قرار بگیرند و چگونگی آن نیز موضوع مهمی است. این مورد شامل کارکنان و افراد خارج از کسب‌وکار که ممکن است گاهی در محل کارتان حضور داشته باشند مانند مشتریان، طرفهای قرارداد یا بازدیدکنندگان می‌شود. وقتی کارکنان در معرض خطر، شناسایی شد، بهتر این است که آنها را در چند گروه قرار دهید. (برای مثال گروه افرادی که با ماشین‌آلات کار میکنند یا افراد حاضر در بخش انبار.)
باید به این موضوع هم توجه کنید که گاه برخی از افراد در معرض خطراتی قرار می‌گیرند که به مرور زمان شکل می‌گیرند. مثلا برخی از افراد که درصد زیادی از ساعات روز را با تجهیزات خاصی مشغول به کار هستند یا افرادی که به طور مرتب در معرض ماشین‌آلات پر سر و صدا یا مواد مضر قرار دارند.
با کارکنان صحبت کنید و ببینید فکر میکنند در شرکت چه خطراتی وجود دارد. از آنجا که این آنها هستند که هر روز در این محیط مشغول به کارند، ممکن است به چیزهایی اشاره کنند که شما به آن توجه نداشته‌اید. حتی ممکن است درباره نحوه رفع خطر هم ایده‌های خوبی داشته باشند و بتوانید از نظرات آنها استفاده کنید. بد نیست درباره برنامه رفع خطر خود نظر آنها را هم بشنوید و ببینید به نظرشان این برنامه در جهت رفع مشکل، کارگر خواهد بود یا خیر.
سنجش سطح ریسک و پیشگیری از خطرات
مرحله بعدی فرآیند ارزیابی ریسک، تصمیم‌گیری درباره سطح وخامت خطرات شناسایی شده است. برای مثال، احتمال خطر برای زمین خوردن روی سطح لغزنده زیاد است، احتمال افتادن یک فرد از روی نردبان دسترسی به قفسهها یا داربست کم است.
هدف از انجام سنجش این نیست که تمام خطرات را به طور کامل از بین ببرید. به هر حال احتمال پیش آمدن خطر بخشی زندگی روزمره به شمار می‌رود. در اصل هدف، مشخص کردن خطرات اصلی و مدیریت کاربردی آنها است تا ریسک به شکلی معقول کاسته شده یا از بین برود.
وقتی میگوییم باید از خطرات پیشگیری شود شاید این به ذهنتان بیاید که باید از تمام خطرات پیشگیری کرد، لازم نیست کار پرهزینه‌ای صورت بدهید. تغییرات ارزان هم میتواند نتیجه سریع و موثری داشته باشند. برای مثال استفاده از لامپهای با ولتاژ بالاتر برای انبار کم نور یا گماردن یک نگهبان برای ماشین‌آلات خطر آفرین میتواند راه حل خوب و ارزانی باشد.
نکات دیگری که در این مرحله قابل تامل هستند به شرح زیر است:
- قرار دادن علائم خطر برای دور نگه داشتن افراد متفرقه از آن
- سازمان دادن به شیفتهای کاری کارکنان برای کاهش دادن مدت زمانی که در معرض خطر قرار دارند
- فراهم آوردن تجهیزات حفاظتی و کمکهای اولیه
عملی کردن یافتههای به دست آمده از ارزیابی ریسک
وقتی در مورد اقدامات و تغییرات لازم به نتیجه قطعی دست یافتید، باید لیستی از اقداماتی که باید انجام شود تهیه کرده و هر بار که موردی کاملا انجام شد کنار آن تیک بزنید.
شایان ذکر است که در قوانین مربوط به کارکنان و انجمن‌های تجاری، مدلهای ارزیابی وجود دارد که کارفرمایان به منظور اطمینان از اینکه چیزی از قلم نیفتاده، می‌توانند از آن برای ارزیابی ریسک استفاده کنند. با این حال، باید توجه داشته باشید که این مدلها منطبق با کسب‌وکار و محل کارتان باشند. فراموش نکنید که یک کسب‌وکار میتواند برای کسب‌وکاری دیگر هم خطرآفرین باشد، حتی اگر هر دو در یک صنعت مشغول به کار باشند.
نتایج ارزیابی ریسک را باید در معرض دید کارکنان نمایش دهید (مثلا آن را در اتاق کارکنان نصب کرده یا در قالب اطلاعیه در اینترانت قرار دهید.) تا آنها هم از موارد ذکر شده در آن مطلع شوند. بخشی از ارزیابیها را هم باید برای وقتی در نظر بگیرید که افراد و کارکنان جدیدی به شرکتتان ملحق می‌شوند.
هر سال برنامه ارزیابی ریسک را بررسی کنید تا مطمئن شوید همچنان کارآمد است. وقتی در محیط کار، تغییری پدید میآید ممکن است لازم باشد برنامه ارزیابی ریسک و نتایج آن را بروزرسانی کنید.